10 november 2014

Column Roland van Mourik: Levenstestament

In een levenstestament bepaalt u wat er tijdens leven dient te gebeuren als u door omstandigheden, al dan niet tijdelijk, niet meer in staat bent uw eigen zaken te regelen en/of belangen te behartigen. Een levenstestament kan betrekking hebben op vermogensrechtelijke  aangelegenheden, maar kan ook zien ook op medische kwesties. 

Het zakelijke deel betreft een volmacht die u aan een of meer personen verleend. De volmacht gaat in op een door u te bepalen moment, veelal op het moment waarop vast komt te staan dat u uw eigen belangen niet meer kunt behartigen. Bepaald kan worden dat een arts of geriater dat dan dient te verklaren. De gevolmachtigde kan vervolgens namens de volmachtgever rechtshandelingen verrichten die nader omschreven kunnen worden in het levenstestament. 

Dat kan bijvoorbeeld zien op beheer en administratie, beleggen en beschikken, het bestuur van rechtspersonen (de onderneming) en schenken. Ook kunt u bepalen dat de gevolmachtigde toestemming mag verlenen voor het verrichten van medische handelingen die bij u verricht dienen te worden.

Als er behoefte is aan controle op het functioneren van de gevolmachtigde, dan kunnen een of meer toezichthouders bij wijze van vertrouwenspersoon worden benoemd. De toezichthouder kan de gevolmachtigde met advies bijstaan en bepaald kan worden dat voor bepaalde rechtshandelingen die de gevolmachtigde wil verrichten de toestemming van de toezichthouder nodig is. In familiaire verhoudingen zou bijvoorbeeld, indien één van de kinderen als gevolmachtigde is benoemd, een ander kind als toezichthouder kunnen fungeren.

In het medische gedeelte van een levenstestament kunt u aangeven wat uw wensen zijn ingeval uw geestelijk en/of lichamelijk welzijn zich in een kritieke fase bevindt. Daarbij kunt u denken aan het opnemen van een behandelverbod bij uitzichtloos lijden waarbij er geen redelijk uitzicht meer is op terugkeer naar een waardige levensstaat. Ook kunt u een euthanasieverzoek opnemen voor het geval u in een situatie komt te verkeren als hiervoor omschreven. Het spreekt voor zich dat een arts te allen tijde voor zichzelf zal moeten bepalen of hij aan dit verzoek gehoor kan of wil geeft, waarbij de feitelijke situatie en omstandigheden voor hem van belang zullen zijn en daarbij de op dat moment geldende wetgeving op dat punt. Door in het levenstestament hier op in te gaan, heeft u ieder geval duidelijk aangegeven wat uw wens is in deze. Zoals hiervoor aangegeven kunt u in dat verband aan een gevolmachtigde zodanige bevoegdheden toekennen dat deze persoon uw wilsverklaringen met artsen kan bespreken en laten inwilligen. Opheffing van de geheimhoudingsverplichting van artsen maakt daar dan onderdeel van uit. 

Het spreekt voor zich dat een levenstestament een hoogst persoonlijke aangelegenheid betreft en daarnaast een vertrouwenskwestie. Het opmaken van een levenstestament zal voor velen geen gemakkelijke opgave zijn. Er zullen zorgvuldige afwegingen gemaakt moeten worden over onderwerpen waar u liever niet bij stil staat. Het staat u uiteraard vrij de volmachten en verklaringen die zijn opgenomen in een opgemaakt levenstestament te herroepen op ieder door u gewenst moment. De enige voorwaarde die daaraan verbonden wordt, is dat u nog daartoe (geestelijk) in staat bent. 

Met name voor iedere ondernemer vind ik het van groot belang dat hij/zij eens stil staat bij de gevolgen van belet of ontstentenis. Heeft u de zaken goed op orde? Weet u wat de gevolgen zijn als u iets overkomt? Zo niet: regel het! Een levenstestament kan daarbij van levensbelang zijn. 

Roland van Mourik
Notaris bij Hekkelman Notarissen N.V.