12 juni 2017

Ontbijtbijeenkomst: De uitdagingen van familiebedrijfsovernames

De deelnemers

Helma de Lorijn is bedrijfscoach en richt zich met name op de overdracht van het familiebedrijf aan de nieuwe generatie. “Eerst moet je de individuele wensen helder hebben. Daarvoor spreek ik 1-op-1 met de betrokkenen, zodat zij vrij hun standpunten uit kunnen spreken.”

Jos Willemsen is accountmanager grootzakelijk bij Rabobank Rijk van Nijmegen. “Iedereen heeft andere opvattingen, belangen en wensen. Dat is voor de betrokken niet altijd duidelijk. Pas als je deze naast elkaar legt, zie je hoe verschillend zij zijn.”

Ralf Stubbe is senior corporate finance consultant bij Bol Adviseurs. Hij begeleidt het proces van een bedrijfswaardering tot aan de begeleiding bij de aan- of verkoop van een onderneming en zelfs verder: “De ergste scenario’s zie je ontstaan als het bedrijf al is overgenomen en de oude generatie beslissingen van de nieuwe eigenaren terug willen draaien.”

Kees van Dijk is belastingadviseur en partner bij Baker Tilly Berk. “Ik laat mijn fiscale gereedschapskist zo lang mogelijk in de auto staan. Eerst moet je weten welke koers men wil varen bij een overname, voordat je de onderneming en de familie kunt adviseren.”

Monique Schaap is marketing-, sales- en communicatiemanager en daarnaast lid van het directieteam van AMC Groep, een facilitaire dienstverlener in reiniging, catering en ‘social return’. “Na het overlijden van mijn vader en tevens algemeen directeur, kwamen wij  plots alleen voor de uitdaging van een familiebedrijfsoverdracht te staan. Met de juiste hulp en adviezen is dit proces succesvol in goede banen geleid.”

Tom Teggelaar is advocaat en partner bij Poelmann van den Broek advocaten. Zijn expertise in rechtspersonenrecht is onmisbaar bij het definiëren van de rechten en plichten bij bedrijfsovernames.  “De vlammen slaan uit het dak als familieverhoudingen onverwacht veranderen en er niets op papier is vastgelegd. Daarom moet je ook tijdig de vraag stellen: ‘Wat als het niet botert?’.”

Familieband extra uitdaging bij overname

Jos: Bij een familiebedrijfsovername komen drie cirkels bij elkaar: bedrijf, familie en eigendom. Het is een kunst om met alle drie gebieden rekening te houden. Dat is moeilijk want je hebt gedurende proces verschillende petten op.” 

Ralf: “Daarom is het belangrijk om als adviseur duidelijk te maken welke reacties zakelijk zijn en welke emotioneel.”

Tom: “Vaak wordt er ook gezocht naar een gelijke verdeling als het bedrijf overgaat naar de kinderen. Daarbij wordt zelden gekeken naar de capaciteiten van de aanstaande eigenaren. Als de indruk ontstaat dat men niet dezelfde bijdrage levert aan het bedrijf krijg je scheve ogen.”

Kees: “Tijden veranderen, communicatiemiddelen vernieuwen in een rap tempo en dat heeft invloed op de bedrijfsvoering. Elke generatie heeft daar zijn eigen opvattingen over en om een kloof te voorkomen, is het raadzaam dat zij voortdurend in gesprek met elkaar blijven.”

Blijf realistisch, wees goed voorbereid en begin op tijd.

Monique: “Mijn vader overleed onverwacht tijdens de afronding van fase vijf van de negen verkoopfases bij bedrijfsoverdracht. Dit is de fase waarin gezocht wordt naar de juiste overnamepartij. Belangrijk is om tijdens de bedrijfsoverdracht het bedrijf te blijven besturen, niet te veel uit emotie te reageren, realistisch te blijven en een goede adviseur erbij te betrekken. Wees vooral goed geïnformeerd en begin op tijd!”

Ralf: “Ik probeer mijn gesprekken zo min mogelijk beladen te maken. Dit voorkomt een schrikef­fect en onnodig wantrouwen onder de be­trokken familieleden. Ik vraag hen bijvoorbeeld: ‘Wat gebeurt er met het be­drijf als je morgen niet meer in staat bent om voor je onderneming te zorgen, door bijvoorbeeld een ongeval of ziekte?’”

Jos: “Dit soort gesprekken moet je periodiek inplannen. Net zoals je je huis netjes houdt, moet je ook je onderneming bijhouden.”

Helma: “Laat hierbij de normen en waarden leidend zijn. De persoonlijke wensen moeten ook passen bij de huidige feiten om tot een realistisch besluit te komen.”

Tom: “Je moet je de vraag stellen of een bedrijf niet per definitie op ieder moment verkoopklaar zou moeten zijn. Als dat niet zo is, dan moet er dus iets veranderen, en er is geen reden om te wachten tot het moment dat het bedrijf werkelijk wordt overgedragen.”

 

Schakel hulp in van adviseurs. Zij laten je weten wat je kunt verwachten.

Monique: “Inmiddels is AMC overgenomen door een groot schoonmaakconcern. Toevallig ook een familiebedrijf. Wij blijven als zelfstandig merk werken onder het nieuwe moederbedrijf. Veelal in familiebedrijven is het soms moeilijk om emoties van het zakelijke te scheiden. Adviseurs kunnen je hierin goed begeleiden maar helpen je ook na de bedrijfsoverdracht met het uitvoeren van het implementatieplan, financiële planning en persoonlijke toekomstplan begeleiding. Na het tekenen van het overnamecontract, zit het traject er immers nog niet op en is er nog veel energie nodig.” 

Helma: “Begin tijdig met vast te stellen welk palet aan waarden en normen er binnen zo’n familiebedrijf heerst. Deze fase duurt minstens een jaar, omdat ik iedereen apart wil spreken. Als externe coach, overzie ik makkelijker wie er op welke positie past.”

Kees: “Openheid tussen partijen is van cruciaal belang om te zien wat iedereen wil en welke toekomst zij zien voor het bedrijf. In deze vertrouwenssituatie wordt eerst de koers bepaald en daarna komen de specifieke aspecten pas aan de orde. De kunst is de veelheid aan keuzes en mogelijkheden voor het bedrijf en de familie terug te brengen naar overzichtelijke onderdelen die geleidelijk in het proces worden behandeld.”

Tom: “Stel de juiste vragen, stel ze tijdig en leg de antwoorden vast. Onze adviesdossiers zijn vele malen kleiner dat onze geschillendossiers. Statistisch gezien gaan overnames vaker fout dan goed, en het scheelt veel tijd, geld en energie als je kunt voorkomen dat je tegenover elkaar in de rechtszaal komt te staan.” 

Foto bovenaan: v.l.n.r. Monique Schaap, Jos Willemsen, Helma de Lorijn, Ralf Stubbe, Kees van Dijk en Tom Teggelaar

Nijmegen Business