16 januari 2015

Ontbijtbijeenkomst over de voor- en nadelen van het familiebedrijf

Elk ontbijt begint met een voorstelrondje. Hein van ’t Wout is directeur ABN AMRO MeesPierson Private Banking. “We bieden particulieren en dga’s een breed pakket diensten rond thema’s in hun bedrijf en hun persoonlijke leven. Daar zitten vanzelfsprekend veel familiebedrijven tussen.” Bart Kramer is samen met broer Coen eigenaar van Uitvaartverzorging Klopper & Kramer in Nijmegen. “Ons bedrijf bestaat bijna honderd jaar, grootvader was de grondlegger. In de jaren negentig overgenomen door Bart en Coen en in 2008 verhuisde het bedrijf naar Villa Oud-Mariënboom, het uitvaartcentrum aan de Groesbeekseweg. Die opvolging was geen vanzelfsprekendheid, we hebben beiden een volstrekt andere opleiding gevolgd, maar uiteindelijk zijn we toch in het bedrijf gestapt. We hebben een goede naam en we zijn de grootste particuliere uitvaartverzorger in de regio.”

Marcel Huisman is registeraccountant bij Baker Tilly Berk. “Ons bedrijf bestaat ook 100 jaar, we zijn in Nijmegen gestart, maar inmiddels zijn er achttien vestigingen. We doen veel op het gebied van familiebedrijven, we zijn bijvoorbeeld hoofdsponsor van de leerstoel Familiebedrijven van Nijenrode University.” Stijn Maertens nam in 2000 Drukkerij Luxor (inmiddels Luxor custom printing solutions) over van zijn ouders. “Het bedrijf is inmiddels ingrijpend veranderd, net als de naam. De vraag veranderd, het aanbod dus ook. Minder offsetdrukwerk, de nadruk ligt veelal op digitaal drukken. Onze productie wordt nu ondersteund door bijkomende diensten, zoals de gehele verzorging van de uitgaande poststromen, websites / social media integratie, ontwerp, etc. Je kunt niet stilzitten, anders ben je zo vergeten.”

Ruggengraat
Familiebedrijven zijn de ruggengraat van de Nederlandse economie. Meer dan de helft van de Nederlandse bedrijven zijn familiebedrijven. Ze zijn verhoudingsgewijs winstgevender dan andere beursgenoteerde bedrijven en zijn bovendien vaak een langer leven beschoren. Miller, D. & Le Breton-Miller I. gaven daar in hun onderzoek een verklaring voor: De continuïteit is groter, families geven een bedrijf vaak meer ruimte om zich te richten op de lange termijn en te investeren in projecten die misschien niet op de korte termijn resultaat hebben, maar uiteindelijk wel bijdragen aan de missie en doelstellingen die het bedrijf opgesteld heeft. Succesvolle familiebedrijven durven daadkrachtige beslissingen te nemen. Ze zijn daarin niet alleen snel, maar ook gedurfd en origineel. Familiebedrijven investeren veel in het boeien en binden van personeelsleden. Daardoor ontstaat een bedrijfscultuur van saamhorigheid en teamgeest en voelen werknemers zich gewaardeerd en gestimuleerd om creatief te zijn en met nieuwe ideeën te komen. En ten slotte hebben familiebedrijven vaak hechte contacten. Naast hun zakelijk klanten hebben ze een groot informeel netwerk. Ze staan ook vaak sterk in verbinding met hun omgeving, waardoor ze in staat zijn regionale initiatieven te ontwikkelen. Dat klinkt helder.

 ‘Zeg ook eens nee’
Natuurlijk heeft de economische crisis ook in familiebedrijven zijn sporen achtergelaten. Niet alleen door een lagere omzet, maar ook door de marktverschuivingen als gevolg van internet en de prijsdruk. “Je kunt tegenwoordig je uitvaart via internet regelen, tegen een absolute bodemprijs”, vertelt Bart Kramer. “Bovendien hebben zich de laatste jaren veel éénpitters op de markt gemeld. Ze leveren niet dezelfde diensten, maken hun service vaak niet waar, maar zorgen wel voor een concurrentieslag. Daar gaan we niet in mee, ‘nee’ verkopen is ook een ding. We zijn zeker niet het duurst, maar we hebben voor onze kwaliteit in dienstverlening een bepaalde prijs nodig, zo eenvoudig ligt dat.” Stijn Maertens sluit zich daarbij aan. “In onze branche staan met name door overcapaciteit de prijzen enorm onder druk. Veel bedrijven staan vol met dure leasedrukpersen en die moeten draaien, ook als er geen marge in zit. Bij ons is die druk veel lager, we hebben onze machines in bezit, wij doen dus niet mee aan die gekte, ik verdien meer door opdrachten af te wijzen, en mijn klanten verdienen kwaliteit. Ik lever liever iets goed af. We hebben nog steeds veel vaste klanten die een keuze maken op basis van prijs én kwaliteit. Die maken elk jaar een offerteronde en dan krijgen we toch de opdracht, ondanks dat we soms iets duurder zijn. En verder moet je als ondernemer je gezicht laten zien, netwerken, nieuwe manieren zoeken om contacten te leggen en snel inspelen op veranderingen in de markt. Die zijn er namelijk altijd.”

Vertrouwen
Marcel Huisman ziet binnen hun bedrijf geen hoge mutatiegraad. “Je doet zaken op basis van kennis, kwaliteit en vertrouwen. Als echt Nijmeegs kantoor -we zijn immers 100 jaar actief in Nijmegen- weten ondernemers in en rondom Nijmegen ons te vinden, en neemt ons marktaandeel nog steeds toe. Vooral familiebedrijven waarderen ons brede blikveld in de driehoek onderneming-ondernemer-familie. Op dat snijvlak spelen vaak bijzondere situaties, waar je oog voor moet hebben en ervaren in moet zijn.” Datzelfde geldt volgens Hein van ’t Wout voor private bankers. “Je neemt een vertrouwenspositie in, niet alleen als het om financiële vraagstukken gaat, of misschien moet ik wel zeggen júist niet. Je spiegelt. Neem een overname door de kinderen. Vader moet het bedrijf kunnen loslaten, de vraag is of kinderen een bedrijf succesvol kunnen leiden en dan is er nog de geldkwestie. Heeft vader een reële prijs in gedachten, kunnen de kinderen die prijs opbrengen, wat gebeurt er met het vastgoed, is een externe koper niet voor iedereen veel beter? Dat zijn allemaal lastige vragen waarin wij als betrokken adviseurs een belangrijke rol spelen.” Ook Hein van ‘t Wout heeft die vragen allemaal langs zien komen. “Daarbij komt, dat als het fout gaat, er zich meteen een familiedrama ontrolt. Werken voor een familiebedrijf heeft dus veel aantrekkelijke kanten, maar het is door de emotionele componenten ook vaker ingewikkelder. Als vader het bedrijf zelf ook ooit overgenomen heeft kent hij de problematiek, dat maakt het wat eenvoudiger. Dreigt een overname problematisch te worden dan vind ik verkoop aan een derde slimmer. Dan kun je daarna als vader je kinderen nog steeds helpen bij de start van een eigen zaak.” Met de opmerkingen dat familiebedrijven meer aandacht hebben voor de lange termijn, hechten aan een goede relatie met hun medewerkers en vaak in staat zijn om snel en flexibel te schakelen is iedereen het eens. Dat heeft vaak alleen al te maken met het feit dat alle belangrijke beslissingen door één kapitein worden genomen en dat er investeringsruimte is. “Dat geeft het familiebedrijf belangrijke voordelen, zolang het om goede beslissingen gaat, maar daar kunnen adviseurs een belangrijke rol in spelen.”