28 september 2023

Het wegtransport: van ambacht naar vervoersindustrie

Wil je iets van A naar B vervoeren, dan kan dat over water, land, of door de lucht. Afhankelijk van de duur, kosten en efficiëntie kiezen we de beste optie. Dat was altijd al zo. Wat vandaag de dag steeds nijpender wordt, is de uitstoot van verontreinigende stoffen van onze vervoermiddelen. Speelde dat bij trekschuiten en paard en wagen nauwelijks een rol, sinds talloze technologische vernieuwingen is het onderwerp emissie-met-een-grote-E er één waar we niet langer onze ogen voor kunnen sluiten.

In 1840 is de trekschuit in het westen van ons land hét interlokale vervoermiddel bij uitstek. Evenals de diligence haalt hij een snelheid van zeven à acht kilometer per uur. Dat was toentertijd zo’n beetje de maximum snelheid waarmee men zich kon verplaatsen. Alleen te paard, op schaatsen en bij stevige wind in een zeilschip ging het sneller.

De diligence

Een ander populair vervoermiddel was de diligence (letterlijk: ijver). Het was een grote, vierwielige, gesloten Franse postkoets ingezet voor lange reizen. Zowel in Frankrijk als Engeland was de diligence populair in de 18e en 19e eeuw. Sommige boden, verdeeld in twee of drie compartimenten, plaats aan maximaal 16 personen. De chauffeur zat direct boven de voorwielen, op een stoel op de carrosserie of postilion. Tussen Parijs en Lyon reed een beroemde diligence-lijn. In ons hedendaags taalgebruik komt de term postiljon nog steeds voor. Het verwijst naar een postrijder.

Spoorlijn

Op 20 september 1839 wordt de allereerste spoorlijn van Nederland feestelijk geopend. De stoomlocomotieven ‘Snelheid’ en ‘Arend’ trekken de eerste trein met een duizelingwekkende snelheid van 38 km/uur van Amsterdam naar Haarlem. Veel mensen vragen zich af of het wel nodig en veilig is. Toch is die twijfel van korte duur: heel Nederland is nu in één dag te bereizen. Steeds meer mensen ontdekken het Nederland van buiten de eigen dorps- of stadsgrenzen.

Auto

In 1885 werd de eerste auto met een verbrandingsmotor als krachtbron gebouwd. De topsnelheid lag op zo’n 30 km/uur. Niet veel later werd er aan de achterzijde van een personenauto een laadruimte “geplakt”. Zo ontstonden de eerste versies van een bestelbus: de bestel-“eend” en de Citroën AK400.

Motorfiets

Over wie de eerste motorfiets heeft gebouwd, bestaat twijfel. Wellicht is het Michaux- Perreaux (ergens tussen 1867 en 1869), maar het kan ook Sylvester Howard Roper zijn geweest (waarschijnlijk 1868 of 1869). En in 1885 bouwden ook Gottlieb Daimler en Wilhelm Mayback de Einspur met benzinemotor. De topsnelheid lag tussen de 12 en 18 km/uur.

Vrachtwagen

De voorloper van de vrachtwagen is een gemotoriseerde koets die ontstond in de 19de eeuw. In 1896 reden er in Nederland in totaal twee automobielen rond. Vier jaar later, in 1900, werden er 257 auto’s geteld. Na de eerste wereldoorlog stapten veel bedrijven over op gemotoriseerd vervoer en was het niet meer noodzakelijk om zich naast het water of spoor te vestigen. Aan de randen van de steden ontstonden industrieterreinen. Vanaf dat moment veranderde het wegtransport van ambacht naar vervoersindustrie en werden talloze regels en wetten opgesteld. Vanaf de jaren 50 groeide het belang van het wegtransport. In 1955 ging 57% van het ladingaanbod over de weg, 27% over het water en 16% over de rails. In de jaren 60 maakte de container zijn opmars en maakte gecombineerd vervoer mogelijk. Een product kon zowel via het water, over rails als over de weg vervoerd worden.

And what’s next?

Volgens Elon Musk is dat de Hyperloop. De Hyperloop-technologie is bedacht door de Tesla-baas. In een stelsel van buizen waarin een bijna-vacuüm gerealiseerd kan worden, zou een magneetzweeftrein mensen en goederen met 1.200 km/uur kunnen vervoeren. Als dat lukt, is de hyperloop een interessant alternatief voor bijvoorbeeld lange afstandsreizen per vliegtuig.

Hyperloop-testcentrum

Het bedrijf Hardt Hyperloop wil het European Hyperloop Center (EHC) vestigen in Groningen. De beoogde locatie voor dit testcentrum is ten noorden van het Slochterdiep. Het is in beeld als energielandschap, het is groot genoeg voor de testbaan en het is goed bereikbaar. Bovendien kent Groningen een groot aantal onderwijsinstellingen en bedrijven die een belangrijke rol kunnen spelen bij de ontwikkeling van de Hyperloop.

Ook zelfrijdende auto’s zijn in ontwikkeling. Zowel autofabrikanten als tech bedrijven zijn verwikkeld in een wedloop. Het Amerikaanse onderzoeksbureau IHS stelt dat rond 2035 zeker 54 miljoen autonome voertuigen rondrijden.